پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها در سنین مختلف است که در صورت عدم کنترل و درمان به موقع، می‌تواند باعث ایجاد ناراحتی‌های بسیار شدیدتری شود. حتی گاهی اوقات این پوسیدگی می‌تواند به بافت لثه و استخوان آسیب زده و به طور کلی بیماری‌های دهانی پیشرفته‌ای را به وجود آورد. به همین دلیل نیاز است که بدانیم دلایل پوسیدگی دندان چیست و درمان پوسیدگی دندان چگونه انجام میشود؟ در این مقاله از دکتر نفیسه امامی با ما همراه شوید تا به بررسی علت‌ها و روش‌های درمانی پوسیدگی در سنین مختلف بپردازیم.
پوسیدگی دندان چیست؟
در دهان ما تعداد زیادی باکتری‌های زنده وجود دارند که به دو دسته خوب و بد تقسیم می‌شوند. وجود باکتری‌های خوب برای حفظ سلامت دهان ما ضروری است؛ اما باکتری‌های بد باعث می‌شوند که قند و کربوهیدرات موجود در مواد غذایی تجزیه شده و به این ترتیب اسید‌هایی به وجود آیند که می‌توانند منجر به پوسیدگی دندان شوند. در واقع، باعث می‌شوند که مینای دندان تحلیل رفته، رنگ تغییر کند و علائم دیگری مانند درد در دندان به وجود آید که به مجموعه آن‌ها پوسیدگی دندان می‌گویند. هرچند این مشکل در سنین 2 تا 5 سالگی و 12 تا 15 سالگی رایج‌تر است؛ اما امکان دارد که با افزایش سن و در سنین بزرگسالی هم اتفاق بیفتد.
نشانه‌های بروز پوسیدگی دندان
برای اینکه بتوانید پوسیدگی دندان را در مراحل اولیه تشخیص داده و برای درمان آن اقدام کنید، نیاز است که علائم این مشکل را به خوبی بشناسید. به این ترتیب حتی اگر فرزندتان در سنین پایین دچار این مشکل شود، می‌توانید خیلی سریع برای درمان آن به دندانپزشک کودکان مراجعه کنید. مهم‌ترین نشانه‌های پوسیدگی دندان عبارتند از:
- داشتن دندان درد ممتد که هر چند وقت یک بار شدیدتر میشود
- حساس شدن به غذا‌های سرد و گرم یا شیرین و ترش
- امکان مشاهده لایه زیرین دندان به دلیل تحلیل رفتن مینای آن
- وجود لکه‌هایی به رنگ قهوه‌ای، مشکی یا خاکستری بر روی دندان
- ایجاد بوی بد در دهان یا احساس مزه نامطلوب در آن
- وجود سوراخ‌های ریز بر روی سطح یا عمق دندان
- قرمز شدن لثه‌ها و ایجاد التهاب در آن‌ها
- وجود کیست یا آبسه در دندان‌ها
علت پوسیدگی دندان چیست؟
حال که متوجه شدیم چه چیزی باعث میشود که پوسیدگی دندان اتفاق بیفتد، باید به بررسی علت‌های خرابی و پوسیدگی دندان‌ها بپردازیم. برخی از این علل عبارتند از:
نداشتن تغذیه مناسب
یکی از اصلی‌ترین علت‌های پوسیدگی دندان‌ها این است که شما تغذیه مناسبی ندارید؛ به عنوان نمونه، میزان زیادی قند یا کربوهیدرات در رژیم غذایی‌تان وجود دارد و پس از غذا خوردن هم بهداشت دهان و دندان را به درستی رعایت نمی‌کنید. مثلا به درستی از نخ دندان یا شوینده‌ها استفاده نمی‌کنید و ذراتی در میان دندان‌های شما باقی می‌مانند؛ در نتیجه باکتری‌های بد فرصت زیادی برای رشد پیدا می‌کنند و می‌توانند باعث خراب شدن دندان‌ها شوند.
خشک بودن محیط دهان
یکی دیگر از علت‌های بروز پوسیدگی دندان، خشک بودن محیط دهان است که باعث میشود اسیدی در آن تولید شود و باکتری‌های پلاک را افزایش دهد. به همین دلیل باید از راهکار‌هایی مانند خوردن آب زیاد یا جویدن آدامس‌های بدون قند استفاده کنید تا بزاق دهان خشک نشود و عاملی برای پوسیدگی دندان به وجود نیاید.
وجود مشکلات دیگر در دندان‌ها
بسیاری از افراد دندان‌های خالی یا شکسته دارند؛ اما برای درمان آن‌ها به دندانپزشک مراجعه نمی‌کنند. در چنین مواردی باید بدانید که در حال فراهم کردن زمینه برای پوسیده شدن دندان‌ها و تخریب کلی آن‌ها هستید؛ زیرا دندان‌های آسیب دیده می‌توانند محل مناسبی برای رشد عفونت یا باکتری‌ها باشند و به این ترتیب باعث پوسیدگی دندان در سنین مختلف شوند.
وجود سایر بیماری‌ها در بدن
یکی دیگر از دلایل پوسیدگی دندان، وجود بیماری‌های دیگر در بدن و عوارض درمان آن‌ها است؛ برای مثال افرادی که شیمی درمانی می‌شوند یا مبتلا به بیماری آسم هستند، به دلیل دارو‌هایی که مصرف می‌کنند، دهان خشکی دارند که همین موضوع زمینه‌ساز پوسیدگی محسوب میشود. علاوه بر این، دوره‌های خاصی مانند بارداری، زایمان و شیردهی هم می‌تواند در صورت نداشتن تغذیه مناسب، باعث پوسیده و خراب شدن دندان‌ها شود.
کج بودن دندان‌ها
یکی از رایج‌ترین دلایل بروز پوسیدگی دندان، کج بودن دندان‌ها است که باعث میشود تمیز کردن آن‌ها سخت شده و نتوان به راحتی مواد غذایی باقیمانده در دهان را از میان آن‌ها خارج کرد. به همین دلیل توصیه میشود که حتما از همان سنین پایین برای ارتودنسی کردن دندان‌ها اقدام کنید تا بتوانید به راحتی اقدامات مختلف برای حفظ بهداشت دهان و دندان را رعایت کرده و دچار پوسیدگی دندان نشوید.
راهکار‌های جلوگیری از پوسیدگی دندان‌ها
برای اینکه از پوسیدگی دندان‌ها جلوگیری کنید، راهکار‌هایی وجود دارند که برخی از آن‌ها عبارتند از:
- استفاده از روش فیشور سیلانت برای از بین بردن مواد غذایی و میکروب‌ها در داخل شیار دندان‌ها
- استفاده از نخ دندان پس از مسواک زدن برای از بین بردن مواد غذایی موجود در بین دندان‌ها
- استفاده از خمیردندان‌های حاوی فلوراید برای تمیز کردن دندان‌ها
- مسواک زدن مرتب، حداقل روزی دو بار (شب و صبح) به صورت ایده آل و با روش درست
- آبکشی کردن دهان پس از هر وعده غذایی
- مراجعه مرتب به دندانپزشک برای چکاپ‌های دوره‌ای و اطمینان از سلامت دندان‌ها
روش‌های درمان پوسیدگی دندان
بهترین روش‌ها برای درمان پوسیدگی دندان و درمان دندان پوسیده شده باید پس از بررسی کلاس پوسیدگی انتخاب شوند؛ زیرا هر کلاس پوسیدگی نشان می‌دهد که کدام دندان‌ها و با چه شدتی دچار مشکل شده‌اند و بهترین راه برای برطرف کردن مشکل آن‌ها چه چیزی است. هریک از روش‌هایی که در ادامه نام می‌بریم، می‌توانند هم برای درمان‌های پیشرفته مورد استفاده قرار بگیرند و هم در درمان‌های سطحی مناسب باشند؛ اما دوز دارو‌ها و مدت زمان درمان در آن‌ها مناسب خواهد بود.
درمان با فلوراید
در صورتی که پوسیدگی دندان هنوز پیشرفته نشده و در مراحل اولیه باشد، می‌توان با استفاده از فلوراید درمانی جلوی پیشرفت آن را گرفت. در این شیوه از مواد معدنی برای بازسازی ساختار دندان استفاده شده و در نتیجه باعث میشود که دندان‌های شما استحکام خود را بازیابی کنند. به همین دلیل یک راه خوب برای درمان پوسیدگی دندان در کودکان به شمار می‌رود.
پر کردن دندان
در مواردی که خالی شدن یا شکستگی دندان‌ها به عنوان علت پوسیدگی دندان شناخته شده است، باید محل پوسیدگی به دقت تمیز شده و حفره به وجود آمده با استفاده از مواد پرکننده پر شود. در چنین حالتی پزشک حتما باید دندان را با مواد پرکننده مخصوص مهر و موم کرده و سپس با استفاده از روکش، از مبتلا شدن دوباره به پوسیدگی دندان جلوگیری کند.
درمان ریشه دندان
در مواردی که پوسیدگی شدت زیادی پیدا کرده و تا ریشه‌ها یا کانال‌ها پیش رفته باشد، باید از درمان ریشه دندان استفاده کرد؛ زیرا در این حالت، عفونت یا باکتری‌ها تا پالپ دندان راه پیدا کرده‌اند و نیاز است که دندانپزشک پالپ عفونی را به طور کامل از دندان شما خارج کرده و جای آن را با مواد مخصوص پر کند. در این موارد حتما لازم است که به یک متخصص درمان ریشه مراجعه کنید؛ زیرا باید عفونت به طور کامل از کانال‌ها خارج شود و هیچ چیزی از آن باقی نماند.
کشیدن دندان
آخرین راه حلی که دندانپزشکان به عنوان راهی برای درمان پوسیدگی دندان به کار می‌برند، کشیدن دندان است. البته اگر برای درمان به متخصص درمان ریشه دندان مراجعه کنید، تمام تلاش خود را می‌کند که دندان طبیعی‌تان از دست نرود. اما در مواقعی که دیگر چاره‌ای وجود ندارد، دندانپزشک ناچار خواهد بود که برای برطرف کردن آسیب واردشده به پالپ، دندان را بکشد. شما می‌توانید برای جبران این دندان از دست رفته از روش‌هایی مانند ایمپلنت یا دندان‌های مصنوعی استفاده کنید؛ اگر این کار را نکنید، ممکن است سایر دندان‌های شما کج شده و زمینه‌های بیشتری برای پوسیدگی به وجود بیاید.
سخن پایانی
در این مقاله به بررسی علت پوسیدگی دندان پرداختیم و نشانه‌های آن را بیان کردیم. همچنین اطلاعاتی را در رابطه با بهترین روش‌های درمان پوسیدگی دندان به شما ارائه دادیم. نکته مهم اینجا است که برای درمان پوسیدگی دندان باید حتما از مراحل اولیه اقدام کرده و تا حد امکان از گسترده شدن آن جلوگیری کنید؛ علاوه بر این، مس‌توانید به دکتر نفیسه امامی متخصص درمان ریشه مراجعه نمایید تا در صورت گسترده شدن عفونت، بتواند با استفاده از شیوه‌های مناسب، مشکل شما را برطرف کند.
